Οι επιστήμονες γνωρίζουν αρκετά πράγματα για τα ημερολόγια και το σύστημα γραφής των Μάγια αλλά και για τις τελετουργικές θυσίες τους. Το μεγάλο μυστήριο όμως παραμένει: Tι ακριβώς προκάλεσε την παρακμή του πολιτισμού τους γύρω στο 900 μ.Χ.; Τώρα μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Rice και το Louisiana State University βρίσκονται ένα βήμα πιο κοντά στην επίλυση του μυστήριου χάρη στην «Μεγάλη Μπλε Τρύπα» (Great Blue Hole). To διάσημο Blue Hole που βρίσκεται στην Καραϊβική στα ανοικτά των ακτών του Μπελίζ έγινε δημοφιλές από τα ντοκιμαντέρ του Ζακ Κουστώ που την επισκέφθηκε το 1971 και δήλωσε ότι μία από τις καλύτερες τοποθεσίες για κατάδυση στον κόσμο . Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα ιζημάτων από την Μπλε Τρύπα, ψάχνοντας για παραλλαγές στο χρώμα, το μέγεθος των κόκκων, και το πάχος των ιζημάτων . Επίσης εξέτασαν δείγματα από το Lagoon στο Μπελίζ, ένα σώμα νερού που συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα , εξετάζοντας τις διαφορές στην αναλογίες του τιτανίου και του αλουμίνιου κάτι το οποίο βοηθά στον υπολογισμό των επιπέδων της βροχόπτωσης .
Οι αναλύσεις έδειξαν χαμηλά επίπεδα βροχοπτώσεων και μείωση στη συχνότητα των τροπικών κυκλώνων από το 800 έως το 900 μ.Χ. στη χερσόνησο του Γιουκατάν - γεγονός που υποδηλώνει ότι η περιοχή χτυπήθηκε από μια μεγάλη ξηρασία εκείνη την εποχή, δήλωσαν αποκλειστικά οι ερευνητές στη Huffington Post.
Η έρευνα έδειξε , επίσης, ότι μια άλλη σημαντική ξηρασία έπληξε την περιοχή μεταξύ 1000 και 1100 μ.Χ. , περίπου την περίοδο που υπολογίζεται ότι «έπεσε» η πόλη των Μάγια Τσίτσεν Ίτζα.
«Όταν έχεις μεγάλες ξηρασίες , θα αρχίσεις να έχεις λιμούς και αναταραχές» δήλωσε ο ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης ο Δρ. André Droxler από το πανεπιστήμιο Rice.
Η έρευνα βασίζεται σε προηγούμενες μελέτες που είχαν ήδη προτείνει την αλλαγή του κλίματος ως έναν από τους λόγους για την πτώση του πολιτισμού των Μάγιας . Μια μελέτη του 2012 πάνω σε ένα σταλαγμίτη από μια σπηλιά στο Μπελίζ συνέδεσε τον εξαφανισμό τον Μάγιας με μια μεγάλη ξηρασία μεταξύ 600 και 1000 μ.Χ.
Οι πρώτοι οικισμοί Μάγια ιδρύθηκαν το 1800 π.Χ. Ο πολιτισμός χτύπησε στο αποκορύφωμά της περίπου 250 μ.Χ., φτάνοντας έναν πληθυσμό περίπου 2.000.000.
