Μαθήματα οικονομικής πολιτικής: Η «μυστική συνταγή» της μακροζωίας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας

Εάν θέλεις να προβλέψεις το μέλλον κοίταξε στο παρελθόν επισημαίνουν αρκετοί από αυτούς που θυμούνται την ρήση του Μαρξ ότι «η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν φάρσα». Κάποιοι θέτουν μάλιστα το ερώτημα πώς το Βυζάντιο άντεξε για 1.000 χρόνια μετά την πτώση της Ρώμης; Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση, ο συγγραφέας Charles Hugh Smith μέσω του μπλοκ του Minds blog παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα πτυχή της οικονομικής ιστορίας.

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η οποία βασίζεται στην Κωνσταντινούπολη ξεκίνησε ως η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία χωρίστηκε σε Ανατολή και Δύση για λόγους αμυντικής στρατηγικής. Στην αρχική η σύλληψη της μεγάλης ιδέας ήταν η εξής δύο αυτοκράτορες θα κυβερνούν τον κόσμο.

Η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ξεθώριασε και το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η οποία μιλούσε Ελληνικά και όχι λατινικά και ήταν ορθόδοξοι χριστιανοί  και όχι καθολικοί.

Η βυζαντινή (Ανατολική Ρωμαϊκή) Αυτοκρατορία διήρκησε από την  πτώση της δυτικής αυτοκρατορίας το 476 μ.Χ. έως το 1453 μ.Χ., όταν η Κωνσταντινούπολη έπεσε από τους Σελτζούκους τούρκους.  Έτσι, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία άντεξε για περίπου 1.000 χρόνια μετά την πτώση της Ρώμης (977 χρόνια, για να είμαστε ακριβέστατοι).

Ήταν μια αυτοκρατορία που κράτησε όλο το Μεσαίωνα, έφτασε στο ζενίθ της γύρω από 1025 μ.Χ. και διήρκεσε μέχρι την αυγή της Αναγέννησης. Πώς το Βυζάντιο κράτησε για 1.000 χρόνια μετά την πτώση της Ρώμης;

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες, αλλά 4 παράγοντες ήταν η «μυστική συνταγή» της μακροζωίας της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας:

Ένα σταθερό νόμισμα.

Όταν η αυτοκρατορία υποτίμησε το νόμισμά της για πρώτη φορά τον 13ο αιώνα, έδωσε το έναυσμα για μια μακρόχρονη απώλεια εμπιστοσύνη στο νόμισμα.

Αυτή η υποτίμηση ήταν η αρχή του τέλους, καθώς μετά από την υποτίμηση δεν αποκαταστάθηκε ποτέ το οικονομικό κύρος της  Αυτοκρατορίας.

Το ηθικό δίδαγμα: Υποτίμηση σημαίνει, υποτίμηση της σταθερότητας, της επιρροής, της δύναμης και της ευημερίας.

Κοινωνική κινητικότητα μέσω της εκκλησίας, της στρατιωτικής και πολιτικής γραφειοκρατίας.

Οι άνδρες αναζήτησαν τρόπους πλουτισμού και οι γυναίκες θα μπορούσε να πλουτίσουν και να αποκτήσουν επιρροή μέσω επιτυχημένων γάμων.

Σταθερή είσπραξη των φόρων για τη χρηματοδότηση της άμυνας της Αυτοκρατορίας και σταθερή οικονομία.

Η Βυζαντινή αυτοκρατορία βρισκόταν υπό συνεχή επίθεση στο μεγαλύτερο μέρος αυτής της περιόδου των 1000 χρόνων της ιστορίας.

Η αυτοκρατορία συγκέντρωνε γη και φόρους μέσω μιας τεράστιας γραφειοκρατίας και φορολογικών αρχείων.

Είναι ενδιαφέρον, οι φόροι αποτελούσαν το 20% του συνόλου των εσόδων μια αναλογία που ισχύει σήμερα και στις ΗΠΑ.

Όταν το φορολογικό σύστημα έπεσε σε παρακμή, τα έσοδα κατέρρευσαν και η άμυνα απέτυχε.

Υπήρξε προσπάθεια να αποκατασταθεί το φορολογικό σύστημα και έτσι δόθηκε στην αυτοκρατορία παράταση ζωής.

Η Βυζαντινή αυτοκρατορία επιδίωξε να διαθέτει ασφαλείς εμπορικές οδούς και αγορές.

Η αυτοκρατορία προστάτευε θαλάσσιες διαδρομές και τη γη για τους εμπόρους και η Κωνσταντινούπολη αποτέλεσε παγκόσμιο θησαυροφυλάκιο.

Μεγάλο μέρος του πλούτου και των φορολογικών εσόδων της αυτοκρατορίας προερχόταν από το εμπόριο και η Αυτοκρατορία διατήρησε μια μακρά ιστορία μέσω επικερδών εμπορικών συμφωνιών με συμμάχους, όπως η Βενετία.

Αυτές οι 4 παράμετροι συνεχίζουν και σήμερα να διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο. Αν το νόμισμα ενός έθνους χάνει την αξία, τα στάδια της κοινωνικής κινητικότητας αποδομούνται,  το φορολογικό σύστημα καταρρέει και το εμπόριο περιορίζεται ή καταστέλλεται, το έθνος/αυτοκρατορία είναι καταδικασμένο στην παρακμή.