Ο Λιβάνιος υπήρξε ο πολυγραφότερος συγγραφέας της αρχαιότητας και ίσως όλων των εποχών. Σώζονται 1560 επιστολές του και δεκάδες λόγοι του αλλά µην περιµένετε να τα βρείτε στη γλώσσα του και γλώσσα µας. Ο Λιβάνιος δεν είναι καλοδεχούµενος από τους ρωµιούς. Γεννήθηκε το 314 µ.Χ στην Αντιόχεια και σπούδασε στην Αθήνα της οποίας είχε όνειρο να αντικρίσει "καπνό αναθρώσκοντα". Επέστρεψε στην Αντιόχεια όπου ίδρυσε σχολή η οποία επί 40 χρόνια είχε τη µεγαλύτερη φήµη στην αυτοκρατορία. Μαθητές του υπήρξαν ο Μέγας Βασίλειος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστοµος. Ο πρώτος διατηρούσε πάντα το σεβασµό για το δάσκαλο του. Ο δεύτερος, όµως, δεν υπήρξε καθόλου "Χρυσόστοµος" απέναντι στο Λιβάνιο. Το 362 µ.Χ, αντιδρώντας στον αυτοκράτορα Ιουλιανό, χριστιανοί έκαψαν το ναό του Απόλλωνα, στο προάστιο ∆άφνη της Αντιόχειας. Ο Λιβάνιος υποστήριξε ότι τη φωτά έβαλε ανθρώπινο χέρι, ενώ ο Ιωάννης Χρυσόστοµος θεώρησε ότι τη φωτά έβαλε ο Θεός. 'Αλλωστε, ένα από τα σηµαντικότερα επιχειρήµατα των χριστιανών που κατέστρεφαν τους αρχαίους ναούς ήταν ότι, παρά την πράξη τους, οι θεοί τους άφηναν ατιµώρητους. Εποµένως, αυτοί οι θεοί δεν υπήρχαν. Απαντώντας, λοιπόν, στο Λιβάνιο, ο Χρυσόστοµος τον αποκαλεί «ω µιαρέ ω ληρόσοφε άθλιε και ταλαίπωρε».
Στο βιβλίο αυτό θα βρείτε το αρχαίο κείµενο και µετάφραση των έργων του Λιβάνιου: θρήνος για τον Ιουλιανό, Υπέρ των Ελληνικών Ναών και Προς αυτούς που τον είπαν κουραστικό. Στο Υπέρ των Ελληνικών Ναών, που ο Λιβάνιος απευθύνει το 386 µΧ στον αυτοκράτορα Θεοδόσιο, ικετεύει σπαρακτικά για τη διάσωση του ελληνικού πολιτισµού. Κι αυτά συµβαίνουν µόλις 15 χρόνια µετά τη Μεγάλη Σφαγή των Ελλήνων, για την οποία ο χριστιανός χρονογράφος Σωζοµενός γράφει: «Όλοι σχεδόν οι Ελληνιστές θανατώθηκαν δόθηκε διαταγή να καούν και άλλοι να σκοτωθούν µε το ξίφος. Και κοντά σ' αυτούς, για τον ίδιο λόγο, σ' ολόκληρη την επικράτεια έχασαν τη ζωή τους όσοι λάµπρυναν τη φιλοσοφία Αλλά έχαναν τη ζωή τους ακόµα και άνθρωποι που δεν ήσαν καν φιλόσοφοι και που απλώς φορούσαν ρούχα ίδια µε των φιλοσόφων».
Το κείµενο Υπέρ των Ελληνικών Ναών, του Λιβάνιου αποτελεί τη συγκλονιστικότερη στιγµή της ελληνικής ιστορίας. Ένας πολιτισµός που επί χίλια χρόνια λάµπρυνε την ανθρωπότητα, εκπροσωπείται πλέον από έναν 80χρονο γέροντα που βλέποντας τα πάντα να γκρεµίζονται, στην κυριολεξία, γύρω του, ορθώνει το ανάστηµα του προς τον αυτοκράτορα Μέγα Θεοδόσιο, τον ηθικό αυτουργό των ανυπολόγιστων καταστροφών. Στέγασε, του φωνάζει, δηµόσιες υπηρεσίες, µην τα γκρεµίζεις!
Αλλά η σφαγή τελειωµό δεν είχε. Πάµε στο 529 µ.Χ, επί Ιουστινιανού. Γράφει ο, χριστιανός επίσης, χρονογράφος Ιωάννης Μαλάλας τα εξής: «Τη χρονιά αυτή, έγινε µεγάλος διωγµός των Ελλήνων. Πολλών οι περιουσίες δηµεύτηκαν. Ανάµεσα τους έχασαν τη ζωή τους οι (ακολουθούν ονόµατα). Όλα αυτά προκάλεσαν µεγάλο φόβο. Ο ίδιος βασιλιάς (ο Ιουστινιανός) όρισε να µη πολιτεύονται οι ελληνίζοντες, στους οποίους δόθηκε τρίµηνη προθεσµία να ασπαστούν την ορθόδοξη πίστη».
Είναι ίσως χαρακτηριστικό ότι το Ανάθεµα εναντίον αυτών που µελετούν διεξοδικά τα ελληνικά µαθήµατα που εξαπολύθηκε το 787µΧ στη Σύνοδο της Νίκαιας, εξακολουθεί µέχρι και σήµερα να διαβάζεται ανελλιπώς στις εκκλησίες, την Κυριακή της Ορθοδοξίας!
Λίγα χρόνια µετά από την προσπάθεια του Λιβάνιου να διασώσει τον ελληνικό πολιτισµό από το µένος του Μ. Θεοδοσίου, επί αυτοκράτορας Αρκαδίου (395-408), εισβάλλει εντέχνως κατευθυνθείς στην Ελλάδα ο Γότθος Αλάριχος (396-399), χριστιανός το θρήσκευµα, ακολουθούµενος από χιλιάδες µοναχούς. Ο αρχηγός της φρουράς στις Θερµοπύλες, κι αυτός χριστιανός, αφήνει ελεύθερη τη διέλευση. Ολόκληρη η Στερεά Ελλάδα καταστράφηκε ολοσχερώς, πλην της καλά οχυρωµένης Αθήνας. Το ιερό της Ελευσίνας παραδόθηκε στη φωτιά, µαζί µε τους ιερείς. Στη συνέχεια, οι φανατικές ορδές πέρασαν στην Πελοπόννησο. Ο ευνούχος Ευτρόπιος, φανατικός χριστιανός, υπαγόρευσε στον Αρκάδιο, το 396, νόµο µε τον οποίο διετάσσετο η κατεδάφιση όλων των ναών που είχαν αποµείνει όρθιοι. Ο Ευτρόπιος βοήθησε τον Ιωάννη Χρυσόστοµο να γίνει Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως το 398 κι εκείνος, µε τη σειρά του, τον γλίτωσε από το θάνατο, κρύβοντας τον στην Αγία Σοφία, ένα χρόνο αργότερα, όταν έπεσε στη δυσµένεια του Αρκαδίου.
Το βιβλίο για τον Ιουλιανό
Ερχόµαστε τώρα στο τρίτο βιβλίο που περιέχει, στο αρχαίο πρωτότυπο και σε µετάφραση, τα έργα Για την απέχθεια προς τα γένια ή Μισοπώγων, Κατά Χριστιανών και Επιστολές, του περίφηµου αυτοκράτορα Ιουλιανού. Τα κείµενα είναι µαγευτικά και δεν θα αναφερθούµε σε αυτά. Απλώς, σε επίρρωση όσων γράφουµε στην αρχή του παρόντος σηµειώµατος, µεταφέρουµε εδώ τις δυο πρώτες παραγράφους από την Εισαγωγή των επιµελητών της έκδοσης:
"Σκεφθήκατε ποτέ πώς θα µπορούσε να γραφτεί η ιστορία της ύστερης Ελληνικής αρχαιότητας από έναν σύγχρονο ιστορικό; Ασφαλώς, αν ο ιστορικός µας δεν περιοριστεί στη µελέτη των όσων έχουν γράφει οι άλλοι συνάδελφοι του, σύγχρονοι ή του πρόσφατου παρελθόντος, όπως Παπαρρηγόπουλος, Gibbon, Κορδάτος κλπ, θα πρέπει οπωσδήποτε να ανατρέξει στις πηγές, δηλαδή στα κείµενα των συγγραφέων της εποχής εκείνης.
Αναρωτιέται όµως κανείς πως θα ήταν δυνατό, ένας ερευνητής που δεν γνωρίζει Λατινικά, Αρχαία Ελληνικά και ξένες γλώσσες, να µελετήσει τις πηγές, όταν τα νέα Ελληνικά είναι η µόνη Ευρωπαϊκή γλώσσα στην οποία δεν έχουν ποτέ µεταφραστεί και εκδοθεί τα περισσότερα έργα των Ελλήνων συγγραφέων της ύστερης αρχαιότητας (Ι). ∆ΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ για τους Νεοέλληνες οι Λιβάνιος, Ευνάπιος, Ζώσιµος, Αµιανός Μαρκελίνος, Αίλιος Αριστείδης, ∆ίων Κάσσιος και τόσοι άλλοι"
Ιουλιανού. Εκδόσεις ΘΥΡΑΘΕΝ ΕΠΙΛΟΓΗ, Θεσσαλονίκη 1997.
Το βιβλίο για την Υπατία την Αλεξανδρινή
Η Υπατία έµεινε στην ιστορία ως η µεγαλύτερη νεοπλατωνική φιλόσοφος µετά τον Πλωτίνο. Το Μάρτιο του 415 µΧ, στη διάρκεια της Σαρακοστής, ένας όχλος από µοναχούς και παραβολάνους έστησε καρτέρι έξω από το σπίτι της Υπατίας. Τι ήταν όµως οι περιβόητοι "παραβολάνοι"; Η Εκκλησία της Αλεξάνδρειας χρησιµοποιούσε ως σωµατοφύλακες, ως "µπράβους" όπως θα λέγαµε σήµερα, χειροδύναµους άντρες χαµηλής µόρφωσης, τους οποίους στρατολογούσε κυρίως από το λιµάνι, µε σκοπό να τροµοκρατούν αιρετικούς κλπ. Μόλις έφθασε η Υπατία στο σπίτι της, τα αγριεµένα πλήθη: "την τράβηξαν έξω από την αµαξά της και την έσυραν στην εκκλησία που ονοµαζόταν Καισάρειον. Έσκισαν τα ρούχα της και την κατακρεούργησαν µε όστρακα. Όταν κοµάτιασαν το σώµα της, µετέφεραν τα κοµάτια σε κάποιο σηµείο που λεγόταν Κιναρώνας και τα έκαψαν." Όπως αναφέρεται από πολλές πηγές, εµπνευστής και εντολέας της εκτέλεσης ήταν ο ίδιος ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Κύριλλος, ο οποίος ανακηρύχθηκε «άγιος».
